Balaban Tekkesi Mescidi, Üsküdar, İstanbul

 Balaban Tekkesi Mescidi, Üsküdar, İstanbul

Balaban Tekkesi Mescidi, İsfendiyar Tekkesi Mescidi ya da Yağcızade Tekkesi, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Mimar Sinan Mahallesi'nde yer almaktadır.
Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir mescittir.
İsfendiyar namı ile meşhur Balaban Ahmet Baba tarafından yaptırılmıştır.
Yapımına 1634 yılında başlanan mescit, 1 yıllık inşaat sürecinden sonra 1635 yılında ibadete açılmıştır.
Mescit mimari olarak Osmanlı esintilerini yansıtmaktadır.
Zamanla harap olan mescit, 1909 yılında Şeyh Âşir Efendi ve eşi Ayşe Sıdıka Hanım tarafından onarılmıştır. Daha sonra yıkılan mescit, 2008 yılında yeniden yaptırılmıştır.
Tekke, tarihte Cerrahi Tekkesi olarak kullaılmıştır.
Özgün planda bir mescit-tekke olarak inşa edilmiştir.

 Balaban Tekkesi Mescidi, Üsküdar, İstanbul

Daha sonra haziresi yapılmıştır.
Mescit, meydanda kalmıştır.
Mescidin bulunduğu bölge 2008 yılındaki düzenlemelere kadar Gülfem Hatun Mahallesi olarak anılıyordu. Mescit, Yeni Valide Camii'ye çok yakındır.
Mescidin banisi Balaban Ahmet Efendi haziresinde medfundur.

On sekizinci asrın en önemli biyografi ve Osmanlı Tarihi alimlerinden biri olan Ayvansarayî Hafız Hüseyin Efendi, bir eserinde tekke ile alakalı şu ifadeleri kullanmıştır:

"Banisi İsfendiyar ismiyle müsemma bir kimsedir." 

Balaban Tekkesi Mescidi, Üsküdar, İstanbul

Mescidin banisi Balaban Ahmed Baba'dır. 

Meftunun haziresinde yer alan şahidesinde şu ifadeler yer almaktadır: 

"Hüvelbaki İsfendiyarzadeler'den Eş-Şeyh Balaban Ahmed Baba Hazretleri'nin ruhuna El-Fatiha, sene 1047 (Miladi 1637)" 

 

Sultan III. Mustafa devrinde caminin imam ve müezzinliğini, Sa'diyye Tarikati'ne bağlı olan Yağcızâde Eş-Şeyh Es-Seyyid Ahmed Efendi üstlenmiştir. 

 Balaban Tekkesi Mescidi, Üsküdar, İstanbul

Bu etkileşim sayesinde Sa'diyye Tarikati'nin ayine-i şerifleri icra edilmiş, O tarihten itibaren ise Sa'dîler Tekkesi olarak anılmaya başlanmıştır. 

Yaklaşık ondokuzuncu asrın başlangıcına kadar tekke, İsfendiyarzâdeler'den 6 şeyh ile faaliyetlerine devam etmiş ve ettirmişlerdir. 

Bu devirde Üsküdar'da çıkan yangın, tekke'nin ağır hasar almasına sebep olmuştur. 

Üsküdar yangınında yanan tekkeyi, 1909'da Sultan V. Mehmed devrinde yaşamış olan şeyh Âşir Efendi ve hanımı tamir ettirmiş, bugünkü tekke mimarisinin ortaya çıkmasına vesile olmuşlardır. 

Üsküdar Belediyesi öncülüğünde ve Vakıflar Müdürlüğü yetkililerinin yardımıyla, Balaban'ın ismine babalık etmiş olan bu tekke günümüz mimarisine kazandırılmıştır. 

 Balaban Tekkesi Mescidi, Üsküdar, İstanbul

Balaban Tekkesi'nin Şeyh Âşir Efendi ve Zevcesi Ayşe Sıdıka Hanım'dan günümüze ulaşmış olan kitabesinde ise şu ifadeler yer almaktadır : 

"Şehinşâh Sultan Mehmed Han-ı lutf-mutâd Serîr-i saltanatda dâim olsun hürrem ü dilşâd bu dergâh asr-ı evvelede yanıp bir arsa kalmışken zaman-ı şevketinde oldu inşâ ile feyz-âbâd Ona bani-i sânî oldu elân postnişîn kim Zehi himmetle Şeyh Âşir Efendi eyledi bünyad Münirâ hatm-ı hâce eyleyüb cevher dedim tarih bu Sâdî hankahıdır oku gel her seher evrâd, 1327" (m. 1909)​

 ÜSKÜDAR'DAKİ DİĞER CAMİLER

İSTANBUL'DAKİ CAMİLER