Tevfikiye Camii, İstanbul'un Beşiktaş İlçesinde, Arnavutköy-Akıntı Burnu’nda, sahil yolunda, Bebek Caddesi üzerinde yer almaktadır.
Bânîsi, Sultan II. Mahmud’tur.
Deniz tarafından avluya açılan iki kapısı vardır.
Bu kapıların üzerindeki kitâbelere göre caminin inşasına H.1248/M.1832’de başlanmış, H.1254/1838’de tamamlanmıştır.
Her iki kapıdaki kitâbeler üzerinde bulunan yazılar Yesarizade Mustafa İzzet’e ait olup, her iki kitâbede de II. Mahmud’un tuğrası vardır.
Caminin mimarı bilinmemektedir.
3499 metrekare toplam alana sahip olan caminin iç alanı 287 metrekaredir.
Cami önceleri kayıkhane olarak kullanıldığı sanılan, halen Vakıflar Müdürlüğü tarafından kiraya verilen horasan tarzı imarlı dükkânlar üzerinde yükselen geniş bir avlu içerisinde dikdörtgen plânlı, kâgir duvarlı, ahşap çatılı, tek minareli fevkani bir yapıdır.
Caminin hünkâr mahfili, son cemaat mahalli ve alt katta sahil cephesinde bir muvakkithanesi vardır.2
Yüksek bir teras üzerinde, geniş bir avlu içerisinde bulunan caminin avlusuna her ikisi de deniz cephesinde bulunan iki kapı ile geçilir.
Bu kapılardan biri cümle kapısı, diğeri ise hünkâr mahfilinin özel kapısıdır.
Deniz tarafındaki bu kapılardan avluya mermer merdivenlerle çıkılır.
Caminin dört giriş kapısı vardır.
Bunlardan birincisi hünkâr mahfiline deniz tarafından açılan kapı, ikincisi bu kapının tam karşısında kuzeyden hünkâr mahfiline giriş sağlayan kapı, üçüncü kapı da doğu duvarından açılıp doğrudan cami içine girişi sağlar.
Dördüncü kapı ise caminin kuzeyinde ve caminin esas cümle kapısıdır ve son cemaat mahalline açılır.3
Kuzeyden kıble istikametinde açılan iki kanatlı ahşap kapıdan son cemaat mahalline girilir.
Son cemaat mahalli, kâgir bir yapı olan camiye eklenmiş bağımsız bir görüntü arz eden ahşap bir bölme içindedir.
Son cemaat mahallinin kuzey duvarından açılan kapının her iki yanında ikişerden 4 adet dikdörtgen plânlı, ahşap, demir parmaklıklı pencere bulunmaktadır.
Tavanı ahşap, duvarları yağlı boyadır.
Son cemaat mahallinden açılan yine ahşap iki kanatlı bir kapı ile harime girilir.
Harimin kuzey duvarında da aynı özellikli dört pencere bulunmaktadır.
Dikdörtgen plânlı olan harim dört duvar üzerinde, göbeği dekoratif özellikli bağdâdî bir tavan ile örtülüdür.
Caminin üstü ahşap çatılı ve kiremit döşelidir.
Harim, tavanın merkezî göbekte, ahşap kürsüde ve hünkâr mahfilinde bulunan ahşap oyma ve dekoratif işlemelerle dikkat çekicidir.
Ayrıca kıble yönünde üçgen çatı şekli ve pencere kenar taşları ile köşelerindeki taş sütunlar bariz bir şekilde Barok-Rokoko Mimari özelliklerini yansıtır.
Harim duvarlarındaki bezemeler boya ile kapatılmış duvarlar düz renk boya olup, mihrapta ve hünkâr mahfilinde kısmen korunmuştur.
Harimin kıble duvarlarında mihrabın sağ ve sol tarafında ikişerden 4, mihrabın üstünde 5, doğu duvarında alt sırada 5, üst sırada yine 5 adet, batı duvarında da aynı şekilde altlı üstlü beşerden 10 pencere olmak üzere cami içinde toplam 29 pencere bulunmaktadır.
Bu pencerelerden alt sırada bulunanlar dikdörtgen plânlı, ahşap ve demir parmaklıklı, üst sıradakiler ise yanı özellikli olup korkuluksuzdur.
Caminin mihrabı iki yandan iyonik başlıklı ve gövdeleri yivli duvar payeleriyle sınırlandırılmıştır.
Minberi ahşaptan ve sade olup, yine ahşap olan vaaz kürsüsü üzerinde ise ahşap oyma ve işlemeler görülmektedir.
Kadınlar mahfiline çıkış, caminin doğu kapısından girilince sağından açılan bir kapıdan sonra ahşap merdivenlerledir. Kadınlar mahfilinde de 5 pencere bulunmaktadır.
Caminin sağında (batı kesiminde) bulunan ahşap hünkâr mahfilinin girişi kıble tarafından (deniz) yönünden olup iki katlıdır.
İki kanatlı ahşap kapısından girilince 2 penceresi bulunan bir salon, solda 5 pencere ile aydınlık alan bir oda bulunmaktadır.
Salondan ahşap döner merdivenlerle ikinci kata çıkılır.
Merdiven boşluğunda 7 pencere vardır.
İkinci katta iki oda bulunmakta olup biri 2 pencereli, diğeri hünkâr odası ise 3 pencereli ve diğer odadan farklı bir dekora sahiptir.
Hünkâr mahfilinde alt ve üst katta ikişer pencere ile aydınlık alan iki adet mutfak vardır.
Kesme taştan yapılmış olan minaresi tek şerefeli olup, külahının eteğini bir girland kuşağı dolanır.
Minarenin kapısı avluya açılır.
Tevfikiye Câmii’nin hünkâr mahfili ile hünkâr odasında bir dönem (1961) Cumhuriyet Halk Partisi Semt Ocağı ile Kızılay Şubesi yerleşmiş bulunmakta idi.
Acı ama gerçek.4
Tevfikiye Câmii’nin bulunduğu Arnavutköy geçmişten günümüze çok güzel çarşısı, mağazaları, dükkânları, kiliseleri, camisi, tepelerinde ve iç kısımlarında köşkleri sahilde yalıları, geçmişte meşhur olan çilek bahçelerindeki çileği, Rum, Ermeni ve Müslümanların ikamet ettiği İstanbul’un en mûtena semtlerinden biridir.
Sahilde semaya ser çeken minaresiyle Tevfikiye Câmii ise semte ayrı bir güzellik vermektedir. 5
Tevfikiye Câmii ayrıca “Arnavutköy Câmii” ve “Akıntı Burnu Câmii” olarak da bilinmektedir.
Caminin avlusunun kuzeyinde görevlilerine ait iki lojmanı, avlunun doğusunda gasilhane, yeniden düzenlenen şekliyle çok nezih olan abdest alma yerleri (şadırvanı), kadınlar ve erkekler için ayrı ayrı tuvaletleri ve yine avluda bir kuyusu ile sahil tarafında alt katta bir muvakkithanesi bulunmaktadır.
Mülkiyeti Vakıflar İdaresine ait olan Tevfikiye Câmii’nin bir İmam-Hatip, bir Müezzin-Kayyum kadrosu vardır.
Bir imam ve bir müezzinin görev yaptığı camide vakit namazlarında 30–40, Cuma ve Bayram namazlarında 1000–1500 cemaat olmaktadır.
Hanımların namaz kılabilecekleri yer mevcut olup, Yaz Kur’an Kurslarında 40–50 öğrenci bulunmaktadır.
1- İstanbul Camileri T.Öz C-2 /S-66
2- D.B.İ.A C-8 /S-437
3- Dünden Bugüne Beşiktaş Beş.Bl.Ya ---- S-174-175
4- İ.A. R.Ekrem KOÇU C-2/S-1042-1043
5- Mir’at-ı İstanbul M.Raif ----S-282-285
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder