Ayasofya Camii, Fatih, İstanbul
Küçük Ayasofya Camii’nin minaresi yıktırıldıktan sonra, Ayasofya'nın dört minaresini yıktırma işlemine başlanılacağı sırada oluşan tepkiler üzerine, minarelerin yıkılması kararı askıya alınmıştır.İbrahim Hakkı Konyalı bu hadiseyi şöyle anlatmaktadır:
"Bir gün İstanbul Müzeler Müdürü Kemal Akan bana geldi, iki gözü iki çeşme ağlıyordu.
Hayretler içinde kaldım.
Türk-İslam Eserleri üzerinde fevkalade hassasiyete sahip, ecdadını cidden seven insan olan Kemal Bey'in böyle ağlaması için çok mühim bir sebep olmalıydı.
Nedir, ne oldu? diye sordum.
Yıktılar, bu gece yıktılar!
Sülün gibi minareyi bir gecede yerle bir ettiler dedi ve kırık bir sesle devam etti:
İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürü Aziz Oğan, evvelki gün beni çağırdı.
Ayasofya Camii, Fatih, İstanbul
Ayasofyaların Büyük ve Küçük Ayasofya minarelerini yıkacağız dedi.Dün gece sabaha kadar Kadırga civarındaki Küçük Ayasofya Camii’nin şerefe altı istilastikli, muntazam kesme taşlarla yapılmış Türk mimarisinin şaheser bir örneği olan minaresi temeline kadar yıkıldı yok oldu.
Bu gece de Büyük Ayasofya'nın minareleri yıkılacak, bir Bizans kilisesi haline getirilecek.
Kemal Altan'ın yanan kalbine teselli suyu serptim.
Otur dedim.
Büyük Ayasofya'nın minarelerini yıkamazlar.
Bir rapor hazırlayalım.
Ben söyleyeceğim, sen yaz.
Merhum Kemal Bey'e dikte ettirdiğim rapor şu idi:
Bizans İmparatoru Jüstinyen'in miladi 537 senesinde ibadete açtığı Ayasofya, Bizans'ın çökme ve çözülme devrinde çok haraptı.
Bizans'ta bunu tamir edecek kudrette mimar yoktu.
İmparator, Sultan II. Murada müracaat ederek bir mimar istemişti.
Padişah da Neccar vasfı ile anılan Ali isminde bir mimarı göndermişti.
Mimar Ali, çökmek üzere olan mabedin etrafına payandalar ve göğüsleme duvarları yaparak ömrünü uzattı.
Rivayete göre Bizans'ın Türkler tarafından alınacağına inandığı için kıble tarafının sağındaki bir payandayı minare temeli ve kaidesi olarak yapmıştı.
Fatih, İstanbul'u aldıktan sonra bu mabedi esaslı bir surette tamir ettirdi.
Daha sonraları ilk tahta minarenin yerine tuğla minareler yapıldı.
Hasılı, her Osmanlı padişahı, bu ilk fetih yadigarını ayakta tutmak için tamirat yaptırmıştır.
II. Selim zamanında mabed 1037 yaşını dolduruyordu.
Bir tarafına bir buçuk arşın kadar eğilmişti.
Binanın dört tarafına kırlangıç yuvaları gibi evler yapılmıştı.
Padişah, mimarbaşı Koca Sinan Ağa'yı çağırdı.
Beraberce mabedi incelediler.
Ve esaslı bir tamir yapılmasına karar verildi.
Sinan, derhal işe başladı.
Etrafı saran köhne yapılar yıkıldı.
Mâbed, kalın payandalarla desteklendi.
Ana kubbeyi desteklemek için kubbe ile mütenâsib olarak kuzey ve batı tarafına iki kalın minare yapıldı.
Şimdi bu ihtiyar mabedin yaşı daha da ilerlemiştir.
Minareler, ana kubbenin dayandığı son payandalardır.
Eğer minareler yıkılacak olursa, kubbe tamamıyla yere serilecektir.
Ve tetikte bekleyen Hristiyanlık âlemi de Türkler Ayasofya'yı yıktılar diye feryadı basacaktır.
Merhum Kemal Altan, aşağı yukarı bu mealdeki raporu ilgililere verdi ve minarelerin yıkılmasından vazgeçildi.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder