Ayasofya Camii’ndeki Apsid (Apsis)
Üstteki Hz.Meryem Mozaiği ve ortadaki pencereler Kudüs yönünü gösterir.
Apsid (Apsis) duvarlarında Kur'an-ı Kerim ayetlerini ihtiva eden levhalar ve içine Allah Celle Celâlühü, Muhammed Aleyhisselâm, Ebu Bekir (Radıyallâhü Anh), Ömer (Radıyallâhü Anh), Osman (Radıyallâhü Anh), Hz.Ali (Radıyallâhü Anh), Hasan (Radıyallâhü Anh) ve Hüseyin (Radıyallâhü Anh)’ın isimleri yazılı olan sekiz yeşil daire bulunur.
Apsid ve Mihrabın Üstündeki 8 Aded Hat Levhaları, Sağ Tarafta ise Padişahlara Ait Hat Levhalara
Bu levhaların tahtadan yapılma çok daha büyükleri de ana nefin (ana salonun) iç mekânını kuşatacak şekilde asılmışlardır.İsimler her biri 7,5 m yarıçapında olan bu 8 dev levhaya hat sanatı tarzında yazılmıştır.
Bunlar Kazasker Mustafa İzzet Efendi’nin (1801–1877) eserleridir.
Bu devasa hat levhalarında;
Allah Celle Celâlühü, Muhammed Aleyhisselâm, Ebu Bekir (Radıyallâhü Anh), Ömer (Radıyallâhü Anh), Osman (Radıyallâhü Anh), Ali (Radıyallâhü Anh), Hasan (Radıyallâhü Anh) ve Hüseyin (Radıyallâhü Anh) isimleri yazılıdır.
1930'lu yıllarda restorasyon çalışmaları esnasında yerlerinden indirilen bu panolar 1951’de A. Menderes tarafından yeniden yerlerine koydurulmuştur.
Mihrabın Sağındaki Padişahların Yazdığı Hat Levhaları
Ayasofya Camii'nde, mihrabın sağ duvarında Osmanlı Sultanlarına ait hat levhaları bulunmaktadır.Bunlardan üstten alta doğru:
1.Hat Levhası, Sultan II.Mahmud (1808-1839)
2.Hat Levhası, Sultan II.Mahmud (1808-1839)
3.Hat Levhası, Sultan III.Ahmed (1703-1730)
4.Hat Levhası, Sultan II.Mustafa (1695-1703)
5.Hat Levhası, Sultan II.Mustafa (1695-1703)
tarafından yazılmıştır.
İstanbul’a nazaran Kudüs yönü ile Mekke yönü arasında pek büyük olmayan (birkaç derecelik) bir fark bulunmaktadır.
Bu yüzden İstanbul’da camiye çevrilen kiliselerde kıble yönünü göstermek üzere kilisenin apsidi içine yapılan mihrap, apsidin iyice sağına inşa edilirdi.
Apsid, Mihrab, Mihrabın Üstündeki 8 Aded Hat Levhaları
Mihrabın Apsidin biraz sağ tarafına yapıldığı görünüyor.
Fakat Ayasofya’da mihrap apsidin çok sağına değil, hafifçe sağına inşa edilmiştir.Çünkü Ayasofya binası tam olarak olması gereken yönde değildir.
Yani hafifçe Mekke yönüne doğru bir kayma göstermektedir.
Bu bir inşa hatası olamayacağına göre, binanın zaman içerisinde, tektonik hareketlerden dolayı hafifçe bir kayma geçirmiş olması düşünülebilir.
Hz.Cebrail'in parmağıyla Ayasofya’yı çevirdiğine ilişkin olarak çıkarılmış söylentiler bu husustan kaynaklanmıştır.
Absiddeki Hz.Meryem
Apsidin en üst kısmında, 9. yüzyıla tarihlenen, kucağında çocuğu Hz.İsa'yı taşıyan, taht üzerinde tasvir edilmiş bir Hz.Meryem mozaiği yer alır.Bunun sağında aynı yüzyılda yapılmış, Hz.Cebrail'i tasvir eden bir mozaik bulunur.
Hz.Meryem mozaiğinin solunda ise, bir deprem esnasında düşmüş bir başka melek mozaiği, muhtemelen Hz.Mikâil'i tasvir eden melek mozaiği bulunmaktaydı.
Apsid'deki Mİhrab ve Mihrabın Her İki Tarafındaki Şamdanlar
Mihrabın her iki yanında 16. yy.’da Kanuni Sultan Süleyman, fethettiği Macaristan’daki bir kiliseden getirttiği iki dev kandil bulunmaktadır.Apsidde Bizans döneminde yıkılan pencerelerin yerini Osmanlı Devrinde renkli camdan yapılma (vitray), ayetlerle süslü pencereler almıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder