Dünya'nın Bütün Camileri: Lala Mustafa Paşa Camii, Yakutiye, Erzurum

Lala Mustafa Paşa Camii, Yakutiye, Erzurum

Lala Mustafa Paşa Camii, Erzurum'un Merkez Yakutiye ilçesinde bulunmaktadır.
Erzurum şehir merkezinde Cumhuriyet Caddesi’nde, Yakutiye Medresesinin doğusunda yer alır.
Cami aslında külliye programında inşa ettirilmiştir.

Lala Mustafa Paşa Camisi Kıbrıs fatihi Lala Mustafa Paşa tarafından Erzurum’da Beylerbeyi olarak görev yaptığı sırada 1562 yılında yaptırılmıştır.
Cami Mimar Sinan’ın eseri olduğu söylenilse de o dönemde Sinan'ın kalfalarından birinin yaptırmış olabileceği düşünümektedir.
Klasik Osmanlı mimarisini yansıtan merkezi plan uygulaması burada da karşımıza çıkmaktadır.
Caminin beş gözlü son cemaat yerinde sağdaki mihrabiye üzerinde yer alan 14 satırlık nesih yazıyla yazılmış vakfiyesi yer alır.
Sağdaki ilk pencerenin üzerinde “Bismillâhir Rahmanir Rahim”, ikinci pencerede “Lâ ilâhe İllâllah Muhammedün Resûlullahi Hakka” yazılıdır.
Kubbesi dört taşıyıcı üzerine oturmaktadır.
Doğu batı ve kuzey tarafta açılan dört kapısı bulunur.

Kuzey taraftaki kapı cümle kapısıdır.Mukarnas kavsaralı olan taç kapıdan harim kısmına geçilir.
Mihrabı taç kapının formunda ele alınmıştır.Kuzeybatıda yer alan minaresi kesmetaş malzemeli olup tek şerefelidir.
Sivri kemerli pencere alınlıklarında yazı ve nebati kompozisyonlu çini süslemelere yer verilmiştir.
İç ksındaki çiniler günümüze kısmen ulaşmıştr.
Ancak dış kısımdaki çiniler tahribattan ötürü günümüze ulaşamamıştır.
Lala Mustafa Paşa caminin yanında saray ve bir de sıbyan mektebi yaptırmış ancak, bunlar günümüze ulaşamamıştır.
Caminin yanı sıra hamamı bugün ayaktadır.

Üç kapı ile içerisine girilen cami kare planlı olup, üzeri dört yığma sütunun taşıdığı pandantifli, tromplu bir kubbe ile örtülmüştür.

Ana kubbe köşelerde dört küçük ve iki de yarım kubbe ile desteklenmiştir.

İç mekanı iki sıra halinde 28 pencere aydınlatmaktadır.

Alt sıradaki pencere alınlıkları üzerinde bulunan çiniler işgal sırasında atılan kurşunlarla zedelenmiştir.

Mihrap yuvarlak ve mukarnaslı olup, üzerindeki kitabede camiyi yaptıranın ismi ve yapım tarihi yazılıdır. Yanındaki pencerelerde ise hadisler yazılmıştır.
Caminin sağında bulunan minaresi kare kaide üzerine yuvarlak gövdeli ve tek şerefelidir.
Beyaz taştan yapılan minare kırmızı taşlı bileziklerle bezenmiştir.

Caminin avlusunda sekiz köşeli ahşap ve konik çatılı bir şadırvanı bulunmaktadır.
Bu şadırvandaki sütunlar son derece güzel taş işçiliği ile bezenmiştir.