Kesikbaş (Şeyh Mustafa) Camii, Tokat'ın Turhal İlçesi'nde bulunmaktadır.
Cami, H.1172/M.1759 yılında Yeşilırmak kavsi içine inşasına başlanmıştır.
Büyük kubbe ve cami 1172 de inşa edilirken, küçük kubbeler ile minare 1180 yılında inşa edilmiştir.
Aynı İstanbul'daki Selatin camilerdeki Hünkar mahfilleri gibi cami içine bakan tarafına pencerelere kafes kondu.
Doğu tarafındaki bu ilave üç basık kemer üstüne oturtuldu.
1939 depreminden sonra da, duvarları yarıldığı için tamir görmüştür.
Turhal girişindeki ana köprünün yanındadır.
Türbe ise, caminin batı duvarına bitişiktir.
Türbenin cami içine açılan bir kapısı mevcuttur.
Tarihi bir hüviyet taşıyan, taş çerçeveli ahşap kapı büyük bir sanat şaheseridir.
Gerek ahşap kapı da gerekse taş çerçeve kabartma ve oyma süslerle bezenmiştir.
Fakat günümüzde ahşap kapının yerinde sacdan yapılmış bir kapı mevcuttur.
Hırsızlar ahşap kapıyı açmak için kırmışlar, güzelim sanat şaheseri yok olmuştur.
Bu ara kapı üzerindeki kitabede cami ve türbenin Şeyh Hacı Mustafa Efendi tarafından yapıldığı yazılıdır.
İnşaatla ilgili iki kitabe daha mevcuttur.
Yani toplam üç kitabe bulunmaktadır.
Diğer iki kitabeden ikincisi minare girişinde, üçüncüsü ise ana giriş kapısının üstündedir.
Camiye kuzey girişinde ilave bölüm yapıldığı için ana girişteki kitabe içeride kalmıştır.
Camiden türbeye, iki küçük kubbeli sahan ile geçilir.
Bu geçiş bölümünde üç adet dor nizamı sütun mevcuttur.
Dor sütunları erkeği ve gücü simgelemektedir.
Camideki Maşallah yazısı da çok güzel stilize edilmiştir.
Orijinalleri minber çıkışının üstünde, bir de caminin ana girişindedir.
Minare bitişiğinde, girişi iç sahandan yapılan çilehane mevcuttur.
Caminin kubbesinin bağlantı kasnağında her yönde üçer adet olmak üzere 12 adet kemerli pencere mevcuttur.
Bu pencereler caminin aydınlatılmasını sağlar.
Kubbe kasnağının alt kısmında kuzey güney yönünde 2. sıra : 3'er adet kemerli pencere daha mevcuttur.
Caminin arsası 2018 m2, iç alanı 510 m2 olup, 1000 kişi aynı anda namaz kılma kapasitesine sahiptir.
Türbe içindeki sandukalarda; Kesikbaş Şeyh Abdullah Efendi (Kıble tarafı), yanında bir Horasan Ereni, (Büyük ihtimalle Lengeri Baba) onun yanında hizmet karı bayan, onların yanında hanımları ile Şeyh Mustafa Efendi yatmaktadır.
İki küçük sanduka da da Şeyh Mustafa Efendinin çocukları yatmaktadır.
Türbe 1978 de tamirat görmüştür.
Ayrıca türbede kapalı cam bir ayaklı dolapta Kesikbaş hazretlerinin cübbesi, kemeri ve tesbihi mevcuttur.
Devamlı yanında durup cenaze namazı kılmamıza rağmen çoğumuzun bilmediği, cami altında galeri mevcuttur.
Demir kapı ile korunan bu tünelle yeşilırmağın altından karşıya geçilmektedir.
Caminin kıble tarafında yer alan bu tünel girişi, merdivenle aşağıya inerek demir parmaklık arkasından seyretmemiz mümkündür.
Günümüzde güvenlik sebebi ile giriş kısmının hemen akabinde duvar örülerek kapatılmıştır. ana camii altında yer almaktadır.
Eskiden cami çıkışında, kuzeydoğusunda bir hamam kalıntısı mevcuttu.
Zeminden aşağıda kalmıştı.
Kubbesi yol hizasında idi.
Bu yüzden rahatlıkla kubbe pencerelerinden içerisi gözetlenebilirdi.
Belediye başkanlarında Raif bey orada tavşan beslerdi.
Çocukken gidip seyrederdik.
Ücretsiz hayvanat bahçesi idi.
Bugünkü kesikbaş kavşağının genişletilmesi veya çevre tanzimi esnasında yıkılmıştır.
Yine Kesikbaş çevresindeki tarihi eserlerden Hükümet binasından bahsetmek istiyorum.
Caminin doğu tarafında iki katlı ahşap bir bina idi.
Yıkılmasından önce bir süre de Mehmet Akif İlkokulu olarak hizmet vermiştir.
Bu şekilde Turhal'ımıza ait eski tarihi eserler bir bir yok edilmiştir.
Turhal'ın yerleşimi çok eski deyince.
Tarihi eser niye yok sorusu soruluyor.
Fakat bilinçsizce bu tarihi eserler de yok edilerek tarihle bağlantımız kalmamıştır.
Kesikbaş ile Turhal ismi arasında da irtibat kuranlar vardır.
Kesikbaş çarpışırken şehit düşen insanın vücudundan ayrıldıktan sonra, yuvarlanmış Dur-gal diye bir nida ile durdurulmuş.
Turhal ismi buradan gelmektedir.
Dur-gal telaffuz edile edile Turhal halini almıştır.
2006 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restorasyonu yapılmış, cami giriş kapı yerleri değiştirilerek yeniden düzenlenmiştir.
Asıl adı Şeyh Abdullah Efendidir.
Sahabe olduğu rivayet edilir.
Hz.Muaviye zamanında İstanbul'un fethi için Anadolu'ya gelmiştir..
Bayat ve Kuytul köylerinin geliri ona bırakılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder