Mihrabın inşa tarihi veya ustası ile doğrudan ilgili bir kitabesi bulunmamaktadır.
Caminin 15. yüzyıl sonlarından 19.yüzyılın ortalarına kadar olan süreçte geçirdiği tadilatlarla ilgili
Ekrem Hakkı Ayverdi’nin yayınladığı arşiv kayıtlarından 29 şubat 1572’de Zeyni Çelebi
isminde bir hayır sahibinin, mihrabın nakışlarını 3000 akçeye Mehmed isminde birine
yaptırdığı anlaşılmaktadır. Erdem Yücel, mihrabın Sultan Abdülmecid devrinde Bursa’ya sürgün edilen “Ressam Tevfik Paşa(1819-1866)” tarafından yapılan barok tezyinat ile eski karakterini kaybettiğini belirtmektedir.
Bugünkü şeklini ise büyük ölçüde 1904’te yine “Mehmed”
adında bir ustanın gerçekleştirdiği tamiratta almıştır.
Özgün malzeme özelliklerini tespit etmek zordur.
Ancak, ağırlıklı olarak alçı malzemenin kullanıldığı söylenebilir.
Mihrapta izlenen, alçı sıva üzerine kalem işi süslemelerin tamamı 20. yüzyılda yapılmıştır.
Mihrabın Tezyînâtı
513 x 811 cm. ölçülerinde iç mekâna doğru 29 cm çıkıntısı olan mihrap, taç, çerçeve, alınlık,
köşelik, kavsara, niş ve sütunçelerden oluşmaktadır.
Taç; yeşil zemin üzerine altın yaldız renginde baklava dizisi ve aralardaki kurdele motifleriyle süslüdür.
Çerçeve; altın yaldız, kırmızı ve mor renklerde yarı üsluplaştırılmış çiçek, yazı kuşağı, üsluplaştırılmış çiçek ve saplardan meydana getirilmiş birimler ve yaprak motifleriyle süslü sarmaşık dallar dört ayrı bordürde bulunmaktadır.
Alınlık; yeşil zemin üzerine altın yaldızla 1275 tarihli celi yazı.
Köşelik; kavsarayı kuşatan sivri kemer motifi etrafında yeşil, mor ve altın yaldız renkleriyle üsluplaştırılmış bitkisel süsleme, köşelerde bitkisel motifli madalyon, Besmele-i Şerife ve Âyet-el Kürsî yazıları bulunmaktadır.
513 x 811 cm. ölçülerinde iç mekâna doğru 29 cm çıkıntısı olan mihrap, taç, çerçeve, alınlık,
köşelik, kavsara, niş ve sütunçelerden oluşmaktadır.
Taç; yeşil zemin üzerine altın yaldız renginde baklava dizisi ve aralardaki kurdele motifleriyle süslüdür.
Çerçeve; altın yaldız, kırmızı ve mor renklerde yarı üsluplaştırılmış çiçek, yazı kuşağı, üsluplaştırılmış çiçek ve saplardan meydana getirilmiş birimler ve yaprak motifleriyle süslü sarmaşık dallar dört ayrı bordürde bulunmaktadır.
Alınlık; yeşil zemin üzerine altın yaldızla 1275 tarihli celi yazı.
Köşelik; kavsarayı kuşatan sivri kemer motifi etrafında yeşil, mor ve altın yaldız renkleriyle üsluplaştırılmış bitkisel süsleme, köşelerde bitkisel motifli madalyon, Besmele-i Şerife ve Âyet-el Kürsî yazıları bulunmaktadır.
Tepe noktasında sekiz köşeli yıldızın kullanıldığı, merkez açısı 45°’lik dört ana dilim ile köşegenler üzerinde yıldız-çokgen almaşıklığından meydana gelmektedir.
Alt kısımda altın yaldızla boyanmış lotus-palmet kuşağı vardır.
Niş; iki sıra yazı kuşağı, üsluplaştırılmış çiçek ve yapraklardan oluşan sarmaşık dal motifiyle süslüdür.
İkinci bir mihrap nişini hatırlatan kalem işi süslemelerde altın yaldız ve mor tonlar hâkimdir.
Kemer gözünde düz kenar bordür, kandil görünümlü bitkisel düzenlemeyle gerçekleştirilmiş damla motifi içerisine yazılmış bir Âyet-i Kerîme bulunmaktadır.
Mihrap, mukarnaslı üslubu, motifleri ve yazıları ile titiz bir çalışmanın mahulüdür.
Kalabalık ve renkli motiflerin yanında celi sülüs ve kûfî yazılar mihrap tezyinatının ana unsuru olmuştur.
Mihrabın çerçeve, alınlık, köşelik ve niş bölümlerinde hat sanatı açısından önemli yazı terkiplerinin bulunduğu, Âyet, Esmaü'l Husnâ’dan bir kısım ve dua metinleri bulunmaktadır.
Kaynaklar:
- https://www.akmb.gov.tr/
- Bursa Ulu Camii'nin Mimarî Özellikleri, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Oğuzhan ÜRGEN, 2019.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder