Ortada bulunan diğerlerine nazaran daha dar olan bordürde, düz ve ters olarak yerleştirilen lotus saplarının birbirlerine geçmesi ile oluşan 3 dilimli palmet bölüm bulunmaktadır.
Yarım daire profilli şeritlerin oluşturduğu bu dilimli palmetler, taç yaprakları volütlenmiş çanak yapraklarından daha büyük tutulmuş başka bir üç dilimli palmetler gurubunu çevrelemektedir.
Palmet yaprakları “V” biçimine benzer bir şekilde yivlendirilerek kullanılmış.İkinci bordür altıgenler ve kırık çizgilerle meydana
getirilmiş bir yapıya sahiptir.
Altı köşeli yıldızların doldurduğu geometrik bir düzen bulunmaktadır.
Şeritler kenarlarından bir sıra yiv ile hareketlendirilmiştir.
Bu bordürdeki düzen yapının doğu kısmında yer alan doğu kapısının ahşap bölümlerinde görülmektedir.
Üçüncü Bordür en dar tutulmuş bordürdür.
İlk bakışta kufi yazıyı andıran biçim ile bordür doldurulmuştur.
Burada, üst kısımları birer rumi ile sonuçlanan ve birbirleri ile zencirek biçimi geçme yapan şeritlerin alt kısımları geçme oluşturarak bir palmet şekli meydana getirirler.
Şeritlerin yüzeyleri içbükey bir yivle boşaltılmıştır.
Taç kapının yanında yer alan nişler düz bir silme ile çerçevelenmiştir.
Sivri kemerli yan nişler on bir mukarnastan oluşan yaşmağa sahiptir.
Batıda bulunan nişin üst kısmında yer alan ve düz bir silme tarafından kuşatılan panoya ait yüzey işlenmeden boş bırakılmıştır.
Yuvarlak profilli kabartma olarak yapılan bitkisel düzenleme yer almaktadır.
Bu düzenlemede kontur olarak kabartılan üç dilimli paletlerinin sapları alt-üst geçme yaptıktan sonra yanlardaki bir başka palmetin sapını oluşturmaktadır.
Burada bulunan ikinci palmetin taç yaprağı sağa ve sola dönmüş saplar ucundaki dilimli rumilerle bitirilmiştir.
Üç dilimli palmetler birbirlerine gövdelerinden çıkan saplarla bağlanmıştır.
En üstteki dilimli kartuş yüzeyinin yarısı kufi hatla doldurulmuş, yarısı tamamlanmamıştır.
Doğudaki niş, batıdakiyle aynı düzenlemeye sahip olmakla birlikte, üstteki dilimli kartuş yüzeyi tamamen boş bırakılmış ancak, bitkisel bordürün de kuşattığı dikdörtgen pano yüzeyi iki satırlık bir kufi hatla doldurulmuştur.
Bir adet sivri kemerle çerçevelenen taçkapı yaşmağı, onbir sıra mukarnastan oluşmaktadır.
Tamirattan öncesinde alçıyla çıkardıkları kalıplarda mukarnasların diş ve bademlerin keskin hatlarla işlenmiş olduğunu gördüklerini ve tamiratların buna göre yapıldığını ve bunun bir geçiş dönemi özelliği olduğunu vurgulanmaktadır.
Altı köşeli yıldızların doldurduğu geometrik bir düzen bulunmaktadır.
Şeritler kenarlarından bir sıra yiv ile hareketlendirilmiştir.
Bu bordürdeki düzen yapının doğu kısmında yer alan doğu kapısının ahşap bölümlerinde görülmektedir.
Üçüncü Bordür en dar tutulmuş bordürdür.
İlk bakışta kufi yazıyı andıran biçim ile bordür doldurulmuştur.
Burada, üst kısımları birer rumi ile sonuçlanan ve birbirleri ile zencirek biçimi geçme yapan şeritlerin alt kısımları geçme oluşturarak bir palmet şekli meydana getirirler.
Şeritlerin yüzeyleri içbükey bir yivle boşaltılmıştır.
Taç kapının yanında yer alan nişler düz bir silme ile çerçevelenmiştir.
Sivri kemerli yan nişler on bir mukarnastan oluşan yaşmağa sahiptir.
Batıda bulunan nişin üst kısmında yer alan ve düz bir silme tarafından kuşatılan panoya ait yüzey işlenmeden boş bırakılmıştır.
Yuvarlak profilli kabartma olarak yapılan bitkisel düzenleme yer almaktadır.
Bu düzenlemede kontur olarak kabartılan üç dilimli paletlerinin sapları alt-üst geçme yaptıktan sonra yanlardaki bir başka palmetin sapını oluşturmaktadır.
Burada bulunan ikinci palmetin taç yaprağı sağa ve sola dönmüş saplar ucundaki dilimli rumilerle bitirilmiştir.
Üç dilimli palmetler birbirlerine gövdelerinden çıkan saplarla bağlanmıştır.
En üstteki dilimli kartuş yüzeyinin yarısı kufi hatla doldurulmuş, yarısı tamamlanmamıştır.
Doğudaki niş, batıdakiyle aynı düzenlemeye sahip olmakla birlikte, üstteki dilimli kartuş yüzeyi tamamen boş bırakılmış ancak, bitkisel bordürün de kuşattığı dikdörtgen pano yüzeyi iki satırlık bir kufi hatla doldurulmuştur.
Bir adet sivri kemerle çerçevelenen taçkapı yaşmağı, onbir sıra mukarnastan oluşmaktadır.
Tamirattan öncesinde alçıyla çıkardıkları kalıplarda mukarnasların diş ve bademlerin keskin hatlarla işlenmiş olduğunu gördüklerini ve tamiratların buna göre yapıldığını ve bunun bir geçiş dönemi özelliği olduğunu vurgulanmaktadır.
Kaynaklar:
- https://www.akmb.gov.tr/
- Bursa Ulu Camii'nin Mimarî Özellikleri, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, Oğuzhan ÜRGEN, 2019.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder