11 Haziran 2010 Cuma

Ulu Cami, Sandıklı, Afyonkarahisar

Ulu Cami, Afyonkarahisar'ın Sandıklı ilçesi Cuma Mahallesi’nde Yukarı Pazar Mevkii’nde bulunmaktadır.
Sandıklı'nın en büyük camisidir.
Camii, evvela sıradan bir mescid olarak yapılmıştır.
Bir rivayete göre ilk binası kilise olup sonradan mescide çevrilmiştir.
Bu mescid, daha sonra genişletilip minare ve minber konarak cami olmuştur. 

Tadilatta iç kapının yan tarafına konmuş olan eski kitabesi önemlidir.
Dokuz satırlık Arapça kitabe şöyledir:
1. Bismillalhirrahmanirrahim
2. Ve ennel mesacide lillahi fela ted'u mallahi ehade
3. Ammere hazel mescidil mübarek bi-resm
4. EI-Emirül-kebir ül Hatirül münir ebül hayrat
5. Bahaüd devlete ved din Ömer bin Alaeddin
6. Alallahu şanehu ve senenu amma şanehu
7. Fi yevmil sebt sadis min
8. Zil-hicce sene semanine ve seb'a mie
9. Mi'maruhu Aydemir bin Abdullah el-Naib

Bu kitabeye göre Ulu cami iç kısmı ünlü beylerden Bahaeddin Ömer bin Alaeddin tarafından Naib'in oğlu Mimar Aydemir'e yaptırılarak Hicri 780 senesi Zilhicce ayının 6. (Miladi 26 Mart 1379 Cumartesi) günü ibadete açıldığı anlaşılıyor.
Kitabede adı geçen Ulu Beylerden Bahaeddin Ömer bin Alaeddin ve mimar Aydemir hakkında malumatımız mevcut değildir.
Selçuklu ailesinden olan Alaeddin Bey'in Konya'dan kaçarak komşu beylere sığındığı bilinmektedir.
Germiyanlılara hizmet eden Alaeddin'in oğlu Bahaeddin Ömer Sandıklı'da subaşı olduğu zaman cami yapılmıştır.
Camii, zaman zaman tamir edilmiş ve ilaveler yapılmıştır.
Minare sonradan eklenmiştir.
Halkın yardımı ile yapılan minarenin kıble duvarına bir hitabe kazılmıştır.
Bu kitabe şöyledir:
1. Bismillahirrahmanirrahim
2. Ve men ahsene kavlen
3. Mimmen den ilallah ve kale
4. Ve ameli salihin üssie
5. Minel müslimin
6. Bedii (inşael) minare tüş şerife
7. (Abdullah ve Ali ibni Hasan) sene 933

Bu girift yazıdan öğrendiğimize göre Ulu Cami minaresi yapımına Hicri 933 (Miladi 1526-1527) yılında Abdullah ve Hasan oğlu Ali eliyle başlanmıştır.
Abdullah ve Ali yapı ustaları olması mümkündür.
Minarenin bitişiğindeki çeşme ise Hicri 1117 yılında yapılmıştır.
Ayrıca camideki diğer bir kitabede caminin Hicri 1257 (miladi 1841) yılında tamir edildiği yazılıdır.

Bu esere Ulu Cami denilmesine rağmen Osmanlı mimarisinde Ulu Cami tiplerinden hiçbirisine girmemektedir.
Kare planlı, kalın duvarlı caminin üzeri pandantiflerin yardımı ile kasnaksız tek bir kubbe ile örtülmüştür.
Duvarları takviye amacıyla içeride yapılan kemerler camiye basık bir görüntü vermiştir.
Kuzey cephesindeki son cemaat yeri daha sonradan yapılmıştır.
Mihrap nişi yarım silindirik olup, kademeler halinde yukarıya doğru daralmaktadır.
Mihrabın üst tarafında ve yukarı kısmında sağda İstanbul'daki Sultan Ahmet Camii ve solda da İstanbul Tophane Cami-i Şeriflerinin resimleri vardır.
Bezeme tamamen 19.asır sonlarını yansıttığı gibi içeride duvar resimleri de bulunmaktadır.

Caminin kuzeydoğusundaki minare taş temelli, tuğladan silindirik gövdelidir.
Bu da geç devirlerde yapılmıştır.

Camide aynı anda 500 kişi namaz kılabilmektedir.
Cami tek minareli ve kurşun kubbeye sahip görünümdedir.
Caminin minber süslemeleri çok güzeldir.
Caminin kubbesi sepet içinde meyve ve vazo içindeki çiçek motifleriyle süslenmiştir.
Ayrıca kubbenin alt kısmını çepeçevre sülüs yazıyla Amme Suresi süslemektedir.
Caminin kubbesini ayetler bir çember şeklinde kuşatır.
Çiçek ve dal motifleri camiinin bütün pencerelerinin kenarlarını süsler.
Hünkar mahallinin sağ ve solunda birer resim vardır.
Sağdaki resimde bir manzara canlandırılmaktadır.
Soldaki resimde ise çöldeki bir vaha canlandırılmaktadır.
Caminin asıl kapısı oymalıdır.
Kubbe duvarlar üzerine oturtulmuştur.
Camide bulunan tarihi saat o devrin süsleme özelliklerini taşımaktadır.
Tadilatta iç kapının yan tarafına konmuş olan eski kitabesi önemlidir.

Dokuz satırlık Arapça kitabe şöyledir:
1. Bismillalhirrahmanirrahim
2. Ve ennel mesacide lillahi fela ted'u mallahi ehade
3. Ammere hazel mescidil mübarek bi-resm
4. EI-Emirül-kebir ül Hatirül münir ebül hayrat
5. Bahaü'ddevleti ve'ddin Ömer bin Alaeddin
6. Alellahi şânühü ve senenu amma şanehu
7. Fi yevmil sebt sadis min
8. Zil-hicce sene semanine ve seb'a mie
9. Mi'maruhu Aydemir bin Abdullah el-Naib








Hiç yorum yok:

Yorum Gönder