Ayasofya Camii Avlusundaki Sultan III.Mehmed Türbesi
Sultan III.Mehmed Türbesi, Ayasofya Camii avlusunda Sultan II. Selim Türbesi’nin güneyinde köşebaşında yer almaktadır.
Türbe III.Mehmed’in vefatından (ö. 1012/1603) sonra yaptırılmıştır.Padişahın 1603 yılında vefat etmesi üzerine, oğlu Sultan I.Ahmed tarafından 1608 yılında Mimar Dalgıç Ahmed Ağa'ya yaptırılmıştır.
Türbenin inşasına I.Ahmed zamanında devrin başmimarı Dalgıç Ahmed Ağa tarafından 1013 (1604) yılında başlanmış, daha sonra yerine geçen Sedefkâr Mehmed Ağa tarafından 1017’de (1608-1609) tamamlanmıştır.
Türbenin Giriş Kapısı
Sekizgen plana sahip olan bina çift kubbe ile örtülmüştür.Türbeye girişi sağlayan revaklı kısmın yan taraflarında yıldız, çiçek ve manzara resimleri yapılmış olup, bu hususiyeti ile devrin klasik süsleme unsurları dışında bir üslup sergilemektedir.
Dış kubbe duvarlara, iç kubbe içeride yer alan sekiz sütunun taşıdığı sivri kemerlere oturmaktadır.
Dıştan mermer kaplamalı olan türbede cepheler ikili düzen içinde üç sıra pencerelere sahiptir.
Alt sıra pencereler dikdörtgen açıklıklı ve söveli, üst sıra pencereler sivri kemerli olarak düzenlenmiştir.
Ayrıca kasnaksız olan kubbede yuvarlak kemerli dört pencere vardır.
Yatay ve dikey silmelerle cepheleri hareketlendirilmiş olan türbenin köşelerinde de iri kaval silmeler bulunmaktadır.
Ayasofya Camii'nin Avlusundaki Türbeler ve İsimleri
Cepheler, en üstte bir sıra mukarnas dizisi üzerinde yer alan bitkisel dekorlu bir friz ile son bulur.Türbenin güney cephesinde alt sıra pencerelerin üzerinde boydan boya cepheyi kaplayacak şekilde işlenmiş ve üç satır halinde düzenlenmiş yirmi dört mısralık bir kitâbe mevcuttur.
Türbenin doğu cephesinde yer alan kapısı önünde geç devirde yenilenmiş üç birimli bir revak bulunmaktadır.
Ayasofya Camii’nin Avlusundaki Padişah Türbeleri'nin Planı
1 Numara: Sultan II.Selim Türbesi
2 Numara: Sultan III.Murad Türbesi
3.Numara: Sultan III.Mehmet Türbesi
4 Numara: Sultan I.Mustafa ve Sultan İbrahim Türbesi
5 Numara: Şehzadeler Türbesi
İki yandan kapatılarak ayrı birimler halinde türbeye dahil edilen bu bölümde sütun başlıklarında, korkuluk levhalarında, ahşap kapı kanatlarında ve kalem işi süslemelerde barok özellikler görülmektedir.Kapının iki yanında, üstte birer manzara resmi ile altta çini karoları taklit eden kasetli kompozisyonlar vardır.
Türbeye geçişi sağlayan kapının üstünde istiridye kabuğu şeklinde bir alınlık bulunmaktadır.
Sultan III.Mehmed Türbesi'nin İçi
Kapı üzerinde iki satır halinde altı mısralık bir kitâbe mevcuttur.Basık kemerli kapı açıklığı içeride Bursa kemeri şeklinde düzenlenmiştir.
Kapının iki tarafında birer dolap nişi vardır.
Kapının solundaki köşede yer alan bir merdivenle üstteki balkona ulaşılmaktadır.
İçeride ikinci sıra pencerelerin alt hizasına kadar duvarlar çinilerle kaplanmıştır. Yazılı ve bitkisel dekorlu çiniler XVII. yüzyılın başına tarihlendirilen sır altı tekniğinde İznik çinileridir.
Düz yeşil renkli panoları oluşturan çiniler ise renkli sır tekniğindedir.
En üstte lâcivert zemin üzerine beyaz renkte sülüs hatlı âyet kuşağı (Cum‘a sûresi) bütün mekânı çevreler.
Kitâbenin sonunda dilimli bir rozet içinde kırmızı zemin üzerine beyaz harflerle hattat imzası bulunmaktadır (Ketebehû el-fakīr Muhammed).
Çinilerin üzerinden başlayarak duvar yüzeyleri ve kubbe içi kalem işleriyle süslenmiştir.
Kırmızı, mavi, yeşil, beyaz renklerin hâkim olduğu süslemelerde bitkisel ve geometrik desenler görülmektedir.
Sultan III.Mehmed Türbesi'nin Kubbesi
Geç dönemde yenilenen bu kalem işlerinde renkler bozulmuş olmasına rağmen klasik desenler büyük oranda muhafaza edilmiştir.Duvarlarda rûmî ve palmetlerden oluşan süslemeler, üst sıra pencere aralarında salbekli şemseler, pencere sıraları arasında geometrik geçmeli bordürler vardır.
Orta sıradaki pencerelerden bazılarının etrafında “C” ve “S” kıvrımlı barok süslemeli bir bordür bulunmaktadır.
Kubbe içinde madalyonlu düzenlemelerle sülüs ve kûfî kitâbe kuşakları görülür.
Pandantiflerde ise Allah, Muhammed, Ebû Bekir, Ömer, Osman, Ali, Hasan ve Hüseyin yazıları yer almıştır. Türbede kapı, pencere ve dolap kanatlarında on kollu yıldızdan gelişen geometrik kompozisyonlar mevcuttur.
Sultan III.Mehmed'in Sandukası
Batı cephesinde III. Mehmed’in sandukası ekseninde yer alan pencerenin kanatlarında yıldızların içleri fildişi kakmalıdır.İçte etrafı sekili ve zemini tuğla döşeli türbede on dört sanduka bulunmakta, öndeki sakıf bölümünün iki yanında üç sanduka yer almaktadır.
Ayvansarâyî ise türbe içinde 26, türbe dışında sakfın iki yanında dört sandukanın olduğunu belirtmektedir (Hadîkatü’l-cevâmi‘, I, 7).
Türbede III. Mehmed, eşi Handan Sultan, III. Murad’ın kızları ve I. Ahmed’in kızları ile şehzadeleri yatmaktadır.
Ahmet Vefa Çobanoğlu
Sultan III. Mehmed Türbesi'nin Bulunduğu Yer
Ayasofya Camii'nin Avlusundaki Türbeler
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder